Wpływ ćwiczeń hatha jogi na wybrane układy i organy człowieka
KRĘGOSŁUP
Ćwiczenia hatha jogi mają wyjątkowo dobry wpływ na kręgosłup – główną kolumnę ciała. W obecnych czasach jest on zaniedbywany przez ludzi ze względu na siedzący tryb pracy i mało ruchu. Bóle kręgosłupa i problemy zdrowotne spowodowane są niedbalstwem oraz brakiem aktywności fizycznej. Kręgosłup zbudowany jest z 33-34 kręgów, które łącza krążki międzykręgowe.
Odcinek szyjny składa się z 7 kręgów, piersiowy z 12, lędźwiowy z 5, krzywy z 5, w ogonowym 4-5, ostatnie odcinki zrastają się i tworzą kość krzyżową i guziczną. Każdy odcinek kręgosłupa odpowiedzialny jest za narządy wewnętrzne.
Ciężar naszego tułowia spoczywa na największych i najmocniejszych kręgach dolnej części kręgosłupa i to właśnie w tym obszarze występuje najwięcej zwyrodnień, które prowadzą do dolegliwości bólowych. Trzon kręgosłupa posiada łuki, które tworzą otwór kręgowy, otwór kręgowy z kolei tworzy kanał kręgowy, a przez niego przechodzi rdzeń kręgowy. Rdzeń kręgowy i mózg tworzą ośrodkowy układ nerwowy. Ważnym elementem łuków kręgowych są otwory międzykręgowe, przez które przechodzą nerwy rdzeniowe odpowiedzialne za unerwienie prawie całego ciała. Głównymi funkcjami kręgosłupa są: ochrona rdzenia kręgowego, podpora tułowia, branie pośredniego udziału w unerwieniu organizmu oraz utrzymanie prawidłowej homeostazy. Prawidłowo funkcjonujący kręgosłup jest warunkiem do zachowania zdrowia. Zwyrodnieniowe, mechaniczne uciski nerwów mogą prowadzić do zaburzenia działania organów wewnętrznych. Aby ustrzec się problemów zdrowotnych ważne jest zachowanie elastyczności, ruchomości oraz sprężystości elementów międzykręgowych. Hatha joga ma na celu utrzymanie stabilności kręgosłupa poprzez równomierne wzmacnianie mięśni grzbietu i brzucha. Bardzo częstą dolegliwością wśród osób w każdym wieku są bóle kręgosłupa i wady postawy.
Podobne problemy coraz częściej pojawiają się u młodych ludzi – występują już wśród licealistów i studentów. Bóle te często nie są związane z anatomicznym uszkodzeniem kręgów i krążków międzykręgowych, powodem natomiast jest przeciążenie więzadeł kręgosłupa, co prowadzi do skurczy mięśni przykręgosłupowych. Bóle mogą również występować na skutek wad postawy ciała, które często spowodowane są brakiem ruchu. Przed ćwiczeniami zalecana jest kąpiel lub prysznic.
UKŁAD NERWOWY
Układ nerwowy sterowany jest mięśniami i w sposób pośredni prowadzi do zapewnienia dynamiki osi ciała. Długotrwałe napięcie układu autonomicznego wywołane przez stres sprawia, że człowiek czuję się „spięty” Wywiera to niekorzystny wpływ. ponieważ powoduje niedokrwienie nadmiernie spiętych mięśni.
Układ nerwowy człowieka składa się z układu somatycznego i układu autonomicznego. Układ somatyczny unerwia nasze mięśnie szkieletowe i odbiera bodźce, które dochodzą z naszych narządów zmysłów. Odpowiada za świadome działania. Natomiast układ autonomiczny, zwany wegetatywnym, odpowiedzialny jest za podstawowe czynności życiowe takie jak trawienie, krążenie krwi, oddychanie, funkcjonowanie narządów wewnętrznych. Kontroluje zachowanie homeostazy w organizmie.
Według filozofii hatha jogi prowadzi do połączenia ciała z umysłem. Skutkiem tego jest uzyskanie wewnętrznej harmonii oraz równowagi. Bez odpowiedniego treningu i praktyki
w dzisiejszych stresujących czasach trudno jest doprowadzić do takiego stanu.
Ćwiczenia hatha jogi to forma ruchu i rekreacji. Mają one wpływ przede wszystkim prozdrowotny. Podczas wykonywania ćwiczeń nabywa się zdolność świadomej kontroli czynności autonomicznych. We współczesnych czasach dużą wagę przywiązuje się do wpływania na układ autonomiczny. Korzystny wpływ mają ćwiczenia relaksujące, do których zaliczyć można hatha jogę. Dzięki temu istnieje możliwość poprawy działania układu immunologicznego oraz samoregulacji, co pomaga w samoleczeniu. Układ wegetatywny do niedawna był pojmowany jako niezależny od naszej woli. Doświadczeni jogini złamali ten mit, potrafią oni na przykład znacznie zwolnić pracę swojego serca lub metabolizm. Układ autonomiczny i somatyczny jest integralną częścią całego organizmu. Układ nerwowy składa się z: układu nerwowego ośrodkowego, układu nerwowego obwodowego, układu nerwowego autonomicznego.
Układ autonomiczny złożony jest z dwóch przeciwstawnych układów:
- układ współczulny – ośrodki zlokalizowane są w części piersiowej rdzenia kręgowego oraz między częściami szyjną i lędźwiową. Do jego funkcji należy przyspieszanie akcji serca, wzrost ciśnienia tętniczego, hamowanie wydzielania hormonów trawiennych.
- układ przywspółczulny – ośrodki znajdują się w pniu mózgu oraz części krzyżowej rdzenia kręgowego. Działa on antagonistycznie do funkcji układu współczulnego.
Prawidłowa praca naszego organizmu zależy od harmonijnego współgrania podwzgórza oraz kory mózgu. Są to części integralne całego organizmu.
Coraz częściej pojawiają się zaburzenia tych układów, które prowadzą do poważnych schorzeń takich jak chroniczne bóle brzucha, bezsenność, problemy ze snem, zaburzenia trawienia. Dolegliwości te ciężko poddać konkretnemu leczeniu. Często trwają latami. Mogą być spowodowane stresem, który na co dzień występuje w życiu każdego człowieka.
Dzięki praktyce hatha jogi istnieje możliwość utrzymania dobrej kondycji układu nerwowego. Joga oddziałuje na wszystkie jego poziomy oraz na procesy psychiczno-emocjonalne, ośrodki w rdzeniu kręgowym, obwodowy układ nerwowy oraz narządy wewnętrzne.
Poprzez określone ćwiczenia fizyczne można oddziaływać na niektóre narządy wewnętrzne. Odruchowe działanie może prowadzić do poprawy ukrwienia, większego natlenienia oraz odżywienia. Poprzez określone pozycje hatha jogi można stymulować narządy wewnętrzne do lepszej i wydajniejszej pracy oraz do oczyszczania. Podczas praktyki hatha jogi dąży się do koncentracji na danych asnach, co powoduje wyciszenie umysłu. Ćwiczenia wpływają także pozytywnie na nastrój osób praktykujących, ponieważ podczas wysiłku wydzielane są endorfiny. Dodatkowa działają one przeciwbólowo. Kolejnym dobroczynnym wpływem jest to, że przeciwdziałają skutkom stresu oraz prowadza do stanu zadowolenia i rozluźnienia.